सम्यक

(प्रासंगिक) ७० एमएमला सात इंचाचे आव्हान...   राहुल हांडे handerahul85@gmail.com मुबंईच्या एका सप्त तारांकीत हॉटेलसमोर काही दिवसांपूर्वी बॉलीवूडचे अनेक दिग्गज वलयांकीत चेहरे एका व्यक्तीची आतुरतेने वाट पाहत होते. ती व्यक्ती होती अॅमेझानचे मालक, जेफ बेजोस. याला कारण आज आपल्या चित्रपट क्षेत्रासाठी जेफ बेजोस एक अत्यंत खास विभूती आहे. त्यांची अॅमेझॉन प्राइम व्हिडिओ कंपनी जगातील अन्य देशांपेक्षा भारतात उत्तम कामगिरी करत असल्यामुळे जगातील सर्वात श्रीमंत असलेल्या या व्यक्तीला भारतीय मनोरंजन क्षेत्रात प्रचंड रस असलेला दिसतो. गेल्या दोन वर्षात बेजोसच्या या कंपनीच्या प्रेक्षकांमध्ये सहापटीने वाढ झाली असल्याने,त्यांनी भारतात ओरिजिनल सिरीज निर्मिती क्षेत्रात काही हजार कोटींची गुंतवणूक करण्याची घोषणा केली. बेजोस करत असलेली गुंतवणूक व्यवसाय आणि रोजगार या दृष्टीने उत्साहवर्धक असली,तरी पारंपरिक भारतीय चित्रपट उद्योगासाठी ही बाब काहीशी चिंताजनकच म्हणावी लागेल. अॅमेझॉन प्राइम व्हिडिओ,नेटफ्लिक्स,हॉटस्टार,सोनी-लिव आणि ऑल्ट बालाजी यासारख्या व्हिडिओ स्ट्रीमिंग चॅनेल्सच्या ओवर-द-टॉप(ओटीटी) प्लॅटफॉर्मन...

                             जिन्हें जुर्म- ए - इश्क पे नाज था… मानवी इतिहासाच्या व संस्कृतीच्या सुमारे पाच हजार वर्षांवर धर्म या संकल्पनेने अधिराज्य गाजवले आहे. धर्माचे हे गारूड कमी होण्याऐवजी अधिकाधिक प्रभावी होतांना आपण अनुभवत आहोत. मानव निर्मित या संकल्पनने त्याच्या सुमारे तीनशे पिढयांचे रक्त प्राशन करत,आपले स्थान अढळ केलेले दिसते. एक सभ्य व सुसंस्कृत समाज म्हणून मानव प्राण्याला आकार देण्यासाठी जन्माला आलेल्या धर्मामुळे मानवाच्या तीनशे पिढया सभ्य देखील झाल्या आणि हिंस्त्र पशुपातळीवर ही गेल्या. जगाच्या इतिहासात इतर कोणत्याही कारणांमुळे झालेला रक्तपात व हत्या धर्माच्या तुलनेत नगण्यच आहे. मानवी समाजाची प्रगती, समग्र ज्ञान, बुद्धिमत्ता,मूल्य,विचार,कल्पनाशीलता इत्यादी सर्व गोष्टी  केवळ एकाच बिंदूवर येऊन स्थिरावतात तो म्हणजे धर्म. एकविसाव्या शतकात मंगळावर वसाहती स्थापन करण्याचे स्वप्नासाठी प्रयत्नशील मानवी समाज पाच हजार वर्षांपासून धर्माच्या बिंदूवरच गोठलेला जाणवतो. धर्माच्या गोठण बिंदूवर आलेले हता...

                    जब लाद  चलेगा बंजारा.. हजरत पैगंबरांनी मक्का काबीज केल्यानंतर सभोवतालच्या प्रदेशातील मूर्तिपूजा बंद करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांच्या व सिहाबींच्या या प्रयत्नांचा धसका ताएफ शहरवासीयांनी घेतला. ज्या ताएफणे मदिना होण्याचे सौभाग्य नाकारले होते,तेच ताएफ त्याच्या 'लात' या आराध्य देवतेच्या मूर्तिच्या संरक्षणासाठी चिंतिंत झाले होते. आपला पूर्वापार चालत आलेला धर्म आणि मूर्ती यांच्या रक्षणासाठी ताएफवासी निर्धाराने मक्का व ताएफ  यांच्या दरम्यानच्या प्रदेशात दबा धरून बसले. पैगंबरांचे  दहा हजार सैन्य आणि नव्याने मुसलमान झालेले दोन हजार असे बारा हजाराची सेना हुनेनच्या लोकांचा समाचार घेण्यास बाहेर पडली. दोन्ही बाजूला उंच पर्वत आणि तेथे अरुंद रस्ता अशा अडचणीत हुनेनच्या लोकांनी मुसलमानांना पकडले. मुसलमान सैन्याची त्रेधा उडाली आणि ते सैरावरा पळू लागले. अशावेळी पैगंबराचे चुलते अब्बास यांनी त्यांना 'वृक्षप्रतिज्ञे' ची (बैअते रिजवान) आठवण करून दिली. यामुळे मुसलमान सैन्यात आवेश संचारला आणि ते शत्रूंवर तुटून पडले. अखेर...

                                     जग दोघांचे असेल हे ! आजपासून शंभर वर्षापूर्वी डेन्मार्कची राजधानी कोपेनहेगनमध्ये एका वेगळयाच परिषदेचे आयोजन करण्यात आले. ते वर्ष होते १९१० आणि परिषद होती 'आंतरराष्ट्रीय महिला परिषद'. त्याकाळातील चूल व मूल हे विश्व भेदून स्वतःचे नवे क्षितीज शोधणा-या जगभरातील शंभर महिला या परिषदेमध्ये सहभागी झाल्या. अशी परिषद आयोजित करण्याची कल्पना देखील एका महिलेचीच होती,ती म्हणजे क्लारा जेटकिन. मार्क्सवादी विचारवंत आणि कार्यकर्ती असणा-या क्लारा यांनी महिलांच्या अधिकारांसाठी आजीवन संघर्ष केला. त्यांनी या परिषदेत 'आंतरराष्ट्रीय महिला दिवस' साजरा करण्याचा प्रस्ताव मांडला आणि परिषदेत सहभागी सर्व महिलांनी त्याला एकमुखी पाठिंबा दिला. यानंतर १९११ ला ऑस्ट्रिया,डेन्मार्क, जर्मनी व स्वित्झरलँड या युरोपियन देशांमध्ये सर्वप्रथम 'आंतरराष्ट्रीय महिला दिवस' साजरा करण्यात आला. ८ मार्च हा दिवस 'आंतरराष्ट्रीय महिला दिवस' म्हणून साजरा करण्यामागे एक रंजक आणि महिलांच्या ...

      भागवत धर्माचे महासमन्वयक : संत नामदेव जग जिंकणा-या सिंकदराला पंजाबच्या भूमीतून माघार घेत परत फिरावे लागले. त्या ठिकाणी भेट दिल्यावर विनोबा भावे म्हणाले होते,"सिंकदर युद्धाने पंजाब जिंकू शकला नाही,पण नामदेवाने तो प्रेमाने जिंकला." आपल्या नामसंकिर्तनातून प्रेमभक्तीच्या सामर्थ्यावर मध्ययुगीन काळात नामदेवांनी मध्य भारताचे मन जिंकले. नरसी मेहता,मीराबाई आणि कबीर यांना प्रेरणा देणारे नामदेव राष्ट्रीय स्तरावर पोहचणारे पहिले मराठी संत ठरले. पंजाब मधील समाजमनावर नामदेवांच्या व्यक्तिमत्वाचा आणि सहज सुगम भक्तीचा एवढा प्रभाव पडला की शीख धर्माच्या 'गुरुग्रंथ साहेब' मध्ये नामदेवांची ६१ हिंदी पदे समाविष्ट करण्यात आली. पंजाबमध्ये भागवत संप्रदायाचे बीजारोपण नामदेवांनी केले,त्यालाच आज तेथे नामदेव संप्रदाय म्हणतात. भारतातील शीख समाज सर्वप्रथम जगाच्या विविध भागात पोहचल्यामुळे संत नामदेव हे आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पोहचणारे पहिले मराठी संत ठरतात.वारकरी संप्रदायाची वैचारिक पायाभरणी करणारे मराठीतील आद्य आत्मचरित्रकार,आद्य प्रवासवर्णकार,आद्य कवी कुलगुरु,आद्य किर्तनकार संत नामदे...

                             कर्मयोगाचा महासागर : संत सांवता माळी "कांदा मुळा भाजी।अवघी विठाई माझी।", असे सांगणारे संत सांवता माळी हे भागवत संप्रदायाच्या मांदियाळीतील एक अनन्यसाधारण संत आहेत. आपल्या कर्मातच ईश्वराचा शोध घेत सांवतोबा संतशिरोमणी झाले. आपले कर्म हेच विठठल आणि विठठल हेच कर्म हा अखंड ध्यास म्हणजे सांवतोबांचा जीवनप्रवास. भक्ती वा अध्यात्म यांचे स्तोम माजवत कर्तव्याकडे पाठ करुन परपोषी जीवन जगणा-या सर्वांसाठीच सांवतोबांचे जीवन म्हणजे झणझणीत अंजनच म्हणावे लागेल. "सांवता सागर ।प्रेमाचा आगर।", असे संत नामदेवांनी सांवतोबांचे अत्यंत समर्पक व नेमके वर्णन केलेले आहे. संत नामदेवांनी भागवत धर्माचे मंदिर उभे करतांना अठरा पगड जातीतील संतांची जी मांदियाळी फुलवली त्यात माळी समाजातील संत सांवता माळी यांचे स्थान निश्चितच सर्वात अनन्य आहे.सोलापुर जिल्हयातील माढा तालुक्यातील 'अरणभेंडी' हे सांवतोबांचे गाव पंढरपुरच्या जवळच वसेलेले आहे. त्यांचे आजोबा 'दैवू माळी' पोट भरण्यासाठी अरण येथे येऊन स्थायिक झाले.या घराण्...