सम्यक

'' स्वतःच्या इतिहास,उगम आणि संस्कृती याविषयी अनभिज्ञ व अज्ञानी असलेला  समाज म्हणजे मुळं नसलेला वृक्ष असतो '', असे प्रतिपादन प्रख्यात जमैयकन नीग्रो नेते मार्कस ग्रेव्ही ज्युनियर यांनी नीग्रो समाजाविषयी केलेले आहे. त्यांचा हा विचार भारतीय बहुजन समाजाला  देखील अत्यंत चपखलपणे लागू होतो.  भारतात बहुजनांचा इतिहास वा संस्कृतीच नव्हे तर त्यांचे तत्वज्ञान, वाङ्मय व भाषा यांचा वृक्षच नष्ट करण्याचा अथवा त्याचे बोन्साय करण्याचा प्रयत्न व प्रघात आर्याच्या आगमनापासून आजवर अस्तित्वात असलेला दिसतो. महाराष्ट्राच्या परिप्रेक्षात या भूमीत इसवीसनाच्या नवव्या शतकापासून झालेल्या घडामोडी जरी लक्षात घेतल्या ,तरी याची यथायोग्य प्रतीति येऊ शकते.  आज मराठी समाज,त्याची संस्कृती, त्याचे पुरोगामीत्व,भाषा,वाङ्मय,तत्वज्ञान,परंपरा,जनमानस अशा सर्व गोष्टींचे उगम व विकास याचे आदिकारण म्हणजे भागवत अथवा वारकरी संप्रदाय समजले जाते. असे समजण्यात काही वावगे देखील नाही. अखेर जे तत्वज्ञान व आचारपद्धती बहुसंख्य समाजाकडून,दीर्घकाळासाठी व अखंडपणे स्वीकारली जाते,तीच त्या समाजाच...

                    कलापंढरी फ्लॉरेन्स ७ फेब्रुवारी १४९७ चा दिवस इटलीतील एका शहरात एक अनोखी होळी रचण्यात आली. सॅव्हानारोला नावच्या धर्मगुरूने या शहरावर आपली धार्मिक दहशत कायम केली होती. त्याच्या आदेशानुसार त्याचे धार्मिक शिपाई 'ख्रिस्त अमर रहे','मेरी अमर रहे' च्या जयघोषात शहरातील प्राचीन पुस्तकं,हस्तलिखितं,शेकडो चित्रं,रेखाटनं,ऑईल पेंटिंग्ज,शिल्प,हस्तिदंती कोरीव काम केलेल्या वस्तू या होळीत टाकत होते. एका कलासंपन्न शहराचे वैभंव धगधगत्या अग्नीज्वाळांमध्ये बेचिराख होत होतं. शहरवासीयांची अलोट गर्दी या होळीच्या दर्शनासाठी जमलेली होती.या गर्दीत एक सतरा-अठरा वर्षाचा तरुण ही होता. जो या प्रकाराने अत्यंत दुःखी व हतबल अवस्थेत अश्रू ढाळत होता. हे शहर होते,जगाची कलापंढरी म्हणून ओळखले जाणारे फ्लॉरेन्स आणि हा तरुण होता,कलेच्या इतिहासावर सूर्यासारखा चिरंतन तळपणारा मायकेल अँजेलो. जगाच्या व कलेच्या इतिहासात 'Bonfire of the vanities' म्हणून ही घटना प्रसिद्ध आहे. दहाव्या-अकराव्या शतकात अब्राहमिक धर्माची पवित्र भूमी जेरूसलेमला भेट देणा-या यात्रा...

        आत्मजयाचा महामेरू : भगवान महावीर                                                                               "जो सहस्सं सहस्साणं संगामे दुज्जए जिए                    जिणेज्ज अप्पाणं एस सो परमो जयो"      दुर्जय अशा संग्रामात शत्रुच्या लक्षावधी योद्धांना जिंकण्यापेक्षा आपल्या स्वत:च्या एका आत्म्यास जिंकणे कठीण आहे. आत्मजय हाच परमजय होय, असा संदेश देणा-या भगवान महावीरांनी जीवनाचा एक नवा महामार्ग भारतीय समाजाला दाखवला. महावीरांचा जन्म ख्रिस्तपूर्व सुमारे सहाशे वर्ष (५९९वर्षे) भारताच्या पूर्वांचलामध्ये झाला. ख्रिस्तपूर्व सहावे शतक हे जगाच्या इतिहासात एक क्रांतीकारी शतक मानले जाते. या कालखंडात संपूर्ण विश्वातील विचारवंतांची विचारधारा निसर्गाच्या अध्ययनाकडून समाज आणि जीवनातील समस्या यांच्या द...